Soalan
Assalamualaikum Sahibus Samahah Datuk Mufti. Alhamdulillah, saya mengikuti siri penjelasan Datuk setiap minggu. Minggu ini, sempena bulan kemerdekaan, saya ingin bertanyakan mengenai semangat patriotisme.
Apakah Islam menggariskan semangat patriotisme iaitu kecintaan kepada negara dan bagaimanakah kita sebagai umat Islam boleh menunjukkan semangat kecintaan kita kepada negara?
Jika tidak keberatan, boleh Datuk jelaskan pandangan ulama silam serta mungkin sirah yang berkaitan dengan semangat kecintaan kepada negara. Terima kasih Datuk.
Fakhrul Anwar
Jawapan
Waalaikumussalam warahmatullahi wabarakatuh.
Alhamdulillah, segala puji bagi Allah SWT, selawat dan salam ke atas junjungan besar Nabi Muhammad SAW, ahli keluarga baginda, sahabat serta mereka yang mengikuti jejak langkahnya hingga hari kiamat.
1. Dalam Islam, kecintaan kepada tanah air dan negara adalah sesuatu yang diiktiraf. Walaupun istilah ‘patriotisme’ tidak disebut secara khusus dalam nas, namun konsepnya selari dengan ajaran Islam. Ia termasuk dalam tuntutan menjaga maslahah (kepentingan umum) dan memelihara maqasid syariah iaitu agama, nyawa, akal, keturunan dan harta.
Patriotisme bukan sekadar perasaan sayang, tetapi ia diterjemahkan dalam bentuk tanggungjawab menjaga keamanan, menolak ancaman dan menyumbang kepada pembangunan negara.
Islam tidak menafikan rasa kecintaan kepada tanah air. Bahkan, ia adalah fitrah semula jadi manusia untuk mencintai tempat lahir, membesar dan mencari kehidupan. Nabi SAW sendiri menunjukkan rasa cinta yang mendalam terhadap Makkah al-Mukarramah. Diriwayatkan bahawa ketika Rasulullah berhijrah meninggalkan Makkah, baginda bersabda yang bermaksud: “Demi Allah, sesungguhnya engkau (wahai Makkah) adalah sebaik-baik bumi Allah dan tempat yang paling aku cintai. Kalaulah bukan kerana kaummu mengusirku daripadamu, nescaya aku tidak akan keluar (berhijrah).” (Hadis Riwayat al-Tirmizi, no 3925)
Hadis ini menjadi dalil jelas bahawa cinta kepada tanah air adalah satu perkara yang diakui dan ditunjukkan sendiri oleh baginda SAW.
Doa Nabi Ibrahim AS juga menunjukkan kecintaan kepada tanah air: “Dan (ingatlah) ketika Ibrahim berdoa: ‘Wahai Tuhanku, jadikanlah negeri (Makkah) ini negeri yang aman…” (Surah al-Baqarah ayat 126)
2. Ulama silam seperti Imam al-Ghazali dalam Ihya’ Ulum al-Din menegaskan bahawa menjaga keamanan, kestabilan dan keharmonian negara adalah sebahagian daripada maslahah ummah. Imam al-Ghazali menyebut bahawa pemerintah wajib memelihara negara daripada ancaman musuh dan huru-hara kerana jika tidak, rosak agama dan kehidupan masyarakat.
Ulama usul fiqh pula meletakkan kepentingan negara sebagai sebahagian daripada maqasid syariah iaitu untuk menjaga agama, nyawa, akal, keturunan dan harta. Semuanya hanya dapat direalisasikan apabila wujud sebuah negara yang aman dan terjamin.
Ibn Khaldun pula menekankan dalam Muqaddimah bahawa kekuatan sesebuah tamadun bergantung kepada solidariti rakyat dan semangat mempertahankan watan. Tanpa kecintaan kepada negara, bangsa akan mudah dijajah dan diperkotak-katikkan.
Syeikh Yusuf al-Qaradawi pula menyebut cinta kepada tanah air tidak bercanggah dengan agama, malah ia sebahagian daripada tuntutan iman kerana dengannya manusia dapat menegakkan agama dan melaksanakan kebaikan.
3. Dalam sirah Rasulullah SAW, kita dapati contoh jelas:
l Hijrah ke Madinah: Walaupun baginda meninggalkan Makkah, cintanya kepada tanah air tetap menebal. Namun, baginda membangunkan Madinah dengan penuh kesungguhan, menjadikannya pusat pemerintahan Islam.
l Pertahanan negara: Perang Badar, Uhud dan Khandaq adalah bukti umat Islam mempertahankan tanah air mereka daripada musuh yang ingin merampas keamanan.
l Piagam Madinah: Rasulullah SAW mengikat perjanjian antara kaum Muslimin, Yahudi dan lainnya di Madinah, menunjukkan bahawa membina sebuah negara yang harmoni adalah sebahagian daripada kecintaan kepada watan.
Begitu juga dalam konteks kita, mempertahankan Malaysia daripada ancaman, menjaga keamanan serta menghormati perlembagaan dan undang-undang adalah sebahagian daripada tanda kesyukuran kita terhadap nikmat kemerdekaan.
4. Cara menunjukkan semangat kecintaan kepada negara
Antara bentuk patriotisme menurut Islam ialah:
1.Mentaati pemerintah selagi tidak bercanggah dengan syarak (rujuk Surah al-Nisa ayat 59).
2. Menjaga keamanan dan keharmonian serta menghindari perbuatan yang boleh menimbulkan huru-hara.
3.Menyumbang tenaga, ilmu dan kepakaran untuk pembangunan negara.
4.Menghargai kemerdekaan dengan mengisi kehidupan melalui amal soleh, kerja keras dan akhlak mulia.
5. Menyemarakkan rasa syukur dengan memperbanyakkan doa agar negara terus aman dan sejahtera.
Kesimpulan
Patriotisme dalam Islam bukan sekadar slogan, tetapi ia adalah manifestasi iman melalui rasa cinta, tanggungjawab dan kesanggupan berkorban demi tanah air. Cinta kepada negara sebahagian daripada syukur atas nikmat Allah SWT kerana hanya dengan keamanan negara, umat Islam dapat beribadah, menuntut ilmu dan membangunkan masyarakat dengan sempurna.
Sempena bulan kemerdekaan ini, mari kita bersama-sama memperbaharui ikrar kesetiaan dan kecintaan kepada Malaysia, dengan berpegang teguh kepada prinsip agama, berdisiplin dalam kehidupan dan bersatu hati menjaga keamanan negara tercinta.
Wallahualam
Penulis Mufti Pulau Pinang
© New Straits Times Press (M) Bhd
